Endometrioza bez tajemnic: jak i po co leczyć laparoskopowo

Pod tą coraz częściej rozpoznawaną chorobą kryje się codzienność bólu i ograniczeń około 190 milionów kobiet na świecie czyli mniej więcej 1 na 10 kobiet w wieku rozrodczym. Endometrioza wpływa na wiele obszarów życia: potrafi realnie ograniczać możliwości rozwoju zawodowego, utrudnić codzienne funkcjonowanie, ograniczyć aktywność fizyczną, a nawet przeszkodzić planom związanym z powiększeniem rodziny. Dzięki szczegółowemu zagłębieniu się w mechanizmy choroby oraz nauczeniu się metod jej leczenia komfort życia wielu pacjentek może znacząco się poprawić.

Endometrioza w ginekologii

Endometrioza to przewlekła, estrogenozależna choroba, w której ogniska endometrium (błony śluzowej macicy) zlokalizowane poza jamą macicy. Zmiany te wykazują aktywność hormonalną, indukują przewlekły stan zapalny, neuroangiogenezę i powstawanie zrostów, co klinicznie prowadzi do bólu (dysmenorrhoea, dyspareunia, dyschezja, dysuria), a także do zaburzeń płodności. W praktyce lekarskiej oraz naszym kursie poświęconemu laparoskopowemu leczeniu endometriozy spotkasz trzy „twarze” endometriozy. Pierwsza to ogniska zlokalizowane na otrzewnej mające postać małych plamek i mikronacieków. Druga to torbiel endometrialna jajnika (endometrioma) zwana również torbielą czekoladową ze względu na gęstą, brunatną treść wypełniającą jej wnętrze. Trzeci, najbardziej zaawansowany fenotyp to endometrioza głęboka, która obejmuje ogniska penetrujące zatokę Douglasa, aparat więzadłowy macicy, jelita, pęcherz moczowy oraz okolice moczowodów. Ta postać najbardziej „przemeblowuje” anatomię i często wymaga wielospecjalistycznej opieki.

Leczyć zachowawczo czy operować

Decyzję terapeutyczną należy poprzedzić dokładnym wywiadem oraz kompleksową oceną obrazu klinicznego w tym stopnia zaawansowania choroby. Leczeniem pierwszego wyboru jest zwykle terapia hormonalna, natomiast interwencję laparoskopową rozważa się przy utrzymywaniu się dolegliwości mimo farmakoterapii. Operacja laparoskopowa konieczna jest w przypadku objawowej lub powiększającej się torbieli endometrialnej jajnika, w sytuacjach ostrych (pęknięcie torbieli, skręt przydatków, krwawienie) oraz w endometriozie głęboko naciekającej z zajęciem jelita, pęcherza czy moczowodów. Kwalifikując pacjentkę do zabiegu, należy bilansować potencjalne korzyści z wpływem na rezerwę jajnikową oraz pamiętać o minimalizacji użycia elektronarzędzi w trakcie zabiegu szczególnie w okolicach jajników.

Scenariusze, które musisz zrozumieć

Endometrioza otrzewnowa czyli ogniska endometrialne zlokalizowane na otrzewnej to drobne rozsiane zmiany, które muszą zostać usunięte np. poprzez ich wycięcie w celu uzyskania satysfakcjonujących efektów terapeutycznych i zapobiegnięciu nawrotowi choroby. Trudnością jest zróżnicowany kolor, rozmiar ognisk oraz ich mnogość. Wymaga to nie tylko wprawnego oka ale i umiejętności manualnych aby odszukać a następnie bezpiecznie i precyzyjnie wyciąć w całości wszystkie z nich. W naszym kursie masz możliwość przetestować swoich sił wykonując trening na module fizycznym gdzie liczne rozsiane ogniska wymagają wycięcia przy użyciu nożyczek laparoskopowych.

Torbiel endometrialna jajnika to jedna z postaci endometriozy, która potrafi osiągać naprawdę spektakularne rozmiary. W tym scenariuszu przećwiczysz trzy umiejętności kluczowe dla bezpiecznego wykonania tego zabiegu w warunkach symulujące te na bloku operacyjnym: cięcie, preparowanie (oddzielenie torebki torbieli od tkanek jajnika) oraz szycie. Najbardziej wymagającym etapem jest preparowanie, tutaj liczy się precyzja i wyczucie. Ułatwisz sobie pracę, wykonując precyzyjne, podłużne nacięcie,dzięki temu łatwiej przeprowadzisz preparowanie metodą strippingu. Podczas tego etapu zadbaj również o nienaruszenie ciągłości torebki – to ważne, by ograniczyć ryzyko rozlania jej zawartości co może sprzyjać powstawaniu nowych ognisk choroby. Końcowym etapem jest rekonstrukcja jajnika czyli założenie szwu ciągłego. Pamiętaj o właściwym naprężeniu nici i zabezpieczeniu końców węzłem chirurgicznym.

Precyzja ważniejsza niż siła

Laparoskopowe leczenie endometriozy to chirurgia precyzyjna: wygrywasz nie siłą, lecz doskonałą znajomością anatomii, planowaniem postępowania i precyzją ruchów. Każde użycie elektrokoagulacji w obrębie jajnika to potencjalna utrata pęcherzyków jajnikowych, każde niedoszczętne usunięcie zmian zwiększa ryzyko utrzymywania się bólu i nawrotów choroby. Świadome prowadzenie zabiegu przekłada się na mniejsze ryzyko powikłań i lepsze efekty terapeutyczne.

Autor: Marcelina Dziuba